نشاسته چه کاربرد هایی دارد؟
نشاسته که همچنین به عنوان آمیلوم شناخته می شود، یک محصول غذایی و ماده زیستی مهم است که در سراسر جهان برای اهداف مختلف استفاده می شود. اگرچه به طور سنتی کاربرد نشاسته در صنابیع غذایی است، اما پیشرفت تکنولوژی منجر به ارتباط ثابت آن در بسیاری از بخش های دیگر مانند بهداشت و پزشکی، نساجی، کاغذ، مواد شیمیایی، مهندسی نفت، کشاورزی، و مهندسی ساخت و ساز شده است. در صنایع غذایی به عنوان افزودنی برای غلیظ کردن، حفظ و افزایش کیفیت در غذاهای پخته شده، پخت شیرینیپزیها، پاستاها، سوپها و سسها و سس مایونز استفاده میشود.
نشاسته یک پلیساکارید (پلیساکارید) طبیعی است که از دانهها، ریشهها، آبزیتونها و دیگر منابع گیاهی استخراج میشود. این ماده به دلیل ویژگیهای خود، در صنایع مختلف به کار میرود. در زیر تعدادی از کاربردهای نشاسته در صنایع گوناگون ذکر شده است:
کاربرد نشاسته در صنایع مختلف:
صنایع غذایی:
افزودنی غذایی:
نشاسته به عنوان افزودنی غذایی در تولید محصولات مختلف مانند سوپ، سس، پنکیک، پودینگ و دیگر محصولات غذایی استفاده میشود. این به محصولات سازگاری و افزونگی ایجاد میکند.
تولید مواد زینتی:
در تولید شکلات، شیرینیها و بسیاری از محصولات شیرینیپزی نیز نشاسته به عنوان یکی از مواد اصلی استفاده میشود.
صنعت کاغذ و سلولز:
نشاسته در صنعت کاغذ و سلولز به عنوان یک ماده کمکی و آسیابپذیر (مادهای که مانع چسبندگی کاغذ به سطوح ماشین آسیاب میشود) مورد استفاده قرار میگیرد. کاربردهای نشاسته در این صنعت به شکل زیر هستند:
پردازش کاغذ:
– کمک به چاپ و دارایی کاغذ: نشاسته به عنوان یک ماده آسیابپذیر و ضد چسبندگی در فرآیند تولید کاغذ بهکار میرود. این ویژگیها باعث میشود که کاغذ به راحتی از سطوح ماشین آسیاب جدا شود و خواص چاپ بهبود یابد.
– افزودن مقداری ضخامت به کاغذ: نشاسته به عنوان یک ماده پرکننده در ترکیبات کاغذی مورد استفاده قرار گرفته و میتواند به افزایش ضخامت و چسبندگی کاغذ کمک کند.
تولید کاغذ مقاوم در برابر آب:
– افزودن مقاومت به آب: با افزودن نشاسته به ترکیبات کاغذ، مقاومت به آب کاغذ افزایش مییابد. این خاصیت میتواند کاغذ را در مقابل رطوبت و آب محافظت کند.
تولید کاغذ با وزن سبک:
– کاغذ با وزن سبک: نشاسته به عنوان یک ماده خودپخته (self-sizing) در ترکیبات کاغذ مورد استفاده قرار گرفته و میتواند به کاهش وزن کاغذ کمک کند.
کاغذ دیواری و تزئینی:
– افزودنی در چسب کاغذ دیواری: نشاسته به عنوان یک ماده افزودنی در چسبهای استفاده شده در کاغذ دیواری مورد استفاده قرار میگیرد. این بهبودها در چسبندگی و کیفیت نهایی کاغذ دیواری ایجاد میکند.
کاربردهای دیگر:
– افزودنی در کاغذهای خاص: نشاسته ممکن است به عنوان یک افزودنی در ترکیبات کاغذهای خاص مانند کاغذهای رنگی، کاغذهای خودرنگ، و کاغذهای خاص با ویژگیهای خاص مورد استفاده قرار گیرد.
از آنجا که نشاسته خاصیت آسیابپذیری و چسبندگی مناسب را دارد، در صنعت کاغذ و سلولز بهطور گستردهای استفاده میشود تا به بهبود فرآیندهای تولید و کیفیت نهایی محصولات کاغذی کمک کند.
صنعت پوشاک:
نشاسته در صنعت پوشاک به عنوان یک ماده کمکی و آسیابپذیر در فرآیندهای تولید پارچه و پوشاک استفاده میشود. کاربرد نشاسته در این صنعت به شکل زیر هستند:
پردازش نخ پنبه:
– لبهدهی نخ پنبه: در فرآیند پردازش نخ پنبه، نشاسته به عنوان یک ماده کمکی برای افزایش لبهدهی نخها به کار میرود. این ویژگی باعث ایجاد یک سطح صاف و الیاف نرم در پنبه میشود.
پردازش پارچه:
– افزایش انعطافپذیری و نرمی پارچه: نشاسته به عنوان یک ماده کمکی در فرآیند تولید پارچه به کار میرود تا انعطافپذیری و نرمی پارچه افزایش یابد. این ویژگیها به پوشیدن راحتی و کیفیت نهایی پارچه کمک میکنند.
–کاهش اثرات لغزندگی: نشاسته میتواند به عنوان یک ماده کمکی در کاهش اثرات لغزندگی پارچه نقش داشته باشد.
–افزایش قابلیت انطباق پارچه: با افزودن نشاسته به ترکیبات پارچه، میتوان قابلیت انطباق پارچه با حرکات بدن را افزایش داد.
پردازش پوشاک نخی:
– کمک به دوام رنگ: نشاسته ممکن است در رنگهای پارچه کمک کند تا دوام بهتری داشته باشند.
– کمک به شکلپذیری در دوخت و طراحی پوشاک: با افزودن نشاسته به ترکیبات پارچه، میتوان به شکلپذیری بهتری در دوخت و طراحی پوشاک دست یافت.
پوشاک ضدآب:
– افزودنی در پوشاک ضدآب: نشاسته به عنوان یک ماده افزودنی در ترکیبات پوشاک ضدآب مورد استفاده قرار میگیرد. این ویژگی کمک میکند تا پوشاک مقاوم به نفوذ آب باشند.
کاربردهای دیگر:
– پردازش مواد نساجی مصنوعی: نشاسته در فرآیند تولید پوشاک حاوی مواد نساجی مصنوعی نیز به عنوان ماده کمکی و مواد پرکننده ممکن است به کار رود.
استفاده از نشاسته در صنعت پوشاک به تولیدکنندگان کمک میکند تا ویژگیهای مطلوب در پوشاک خود را حاصل کنند و به ارتقاء کیفیت و راحتی مصرفکنندگان کمک کند.
شرکن تعاونی نشاسته هدیه ندوشن با بیش از 20 سال تجربه، انواع نشاسته های مورد نیاز در صنایع مختلف را با بهترین کیفیت تولید کرده و در اختیار مشتریان خود قرار میدهد.
صنعت داروسازی:
نشاسته در صنعت داروسازی از زمانهای قدیم به عنوان یک ماده متداول و کمکی استفاده میشود. کاربرد نشاسته در این حوزه شامل موارد زیر میشود:
تولید قرصها و کپسولها:
–به عنوان مادهاي پرکننده (Excipient): نشاسته به عنوان یک ماده پرکننده و افزودنی در تولید قرصها و کپسولها مورد استفاده قرار میگیرد. این ویژگی باعث میشود قرصها یا کپسولها حجم مطلوب داشته باشند و به سهولت به شکل دلخواه ساخته شوند.
فرآیندهای تولید دارو:
–کمک به فرآیندهای تولید دارو: نشاسته به عنوان یک ماده پرکننده و روانکننده در فرآیندهای تولید داروها مانند تولید امولسیونها و اسپریها به کار میرود.
اصلاح دهنده ویژگیهای دارو:
– ماده افزودنی برای بهبود خصوصیات دارو: نشاسته ممکن است به عنوان یک ماده افزودنی برای بهبود خصوصیات دارو مانند محلولی بودن، طعم و بوی مطلوب، و یا جذب بهتر در دستگاه گوارش به کار رود.
نشاسته به دلیل ویژگیهای مانند آسیابپذیری، روانکنندگی، و انعطافپذیری، در صنعت داروسازی برای بهبود خصوصیات و فرآیندهای مختلف مرتبط با تولید داروها به کار میرود.
صنعت خوراک دام و طیور:
نشاسته در صنعت خوراک دام و طیور به عنوان یک ماده افزودنی و کمکی مورد استفاده قرار میگیرد. این استفادهها شامل موارد زیر میشوند:
تهیه خوراک ترکیبی:
– ماده تشکیلدهنده خوراک: نشاسته ممکن است به عنوان یک منبع انرژی محسوب شود و به ترکیبات خوراک ترکیبی افزوده شود تا ارزش غذایی آنها افزایش یابد.
کمک به هضم:
– تاثیر مثبت بر فرآیند هضم: نشاسته ممکن است به عنوان یک منبع انرژی و کمکی در فرآیند هضم مواد غذایی برای دام و طیور عمل کند.
استفاده از نشاسته در صنعت خوراک دام و طیور به ترکیبات خوراک میزان ارزش غذایی، هضم و جذب مواد مغذی را بهبود میبخشد و به پایداری و کارایی خوراک کمک میکند.
همچنین، نشاسته در صنایع دیگر مانند صنعت نئوپان، صنعت مواد شوینده، و صنعت محصولات بهداشتی نیز کاربردهای مختلفی دارد.
منابع: https://www.intechopen.com/chapters/68437